تنگی آئورت (Aortic Stenosis) یکی از بیماری‌های شایع و جدی قلب است که به دلیل تنگ شدن دریچه آئورت، جریان خون از قلب به بدن محدود می‌شود. این بیماری که ممکن است سال‌ها بدون علامت باقی بماند، در مراحل پیشرفته می‌تواند به علائم شدیدی منجر شود و کیفیت زندگی بیمار را تحت تأثیر قرار دهد.
تنگی آئورت به طور عمده در افراد مسن مشاهده می‌شود، اما ممکن است در افراد جوان‌تر به دلیل عوامل مادرزادی یا بیماری‌های خاص نیز رخ دهد. درک صحیح از علل، علائم، روش‌های تشخیص و گزینه‌های درمانی این بیماری می‌تواند به شناسایی زودهنگام و مدیریت بهینه آن کمک کند.
علل و عوامل خطر
-
تغییرات مرتبط با سن
با گذر زمان، رسوب کلسیم روی دریچه آئورت می‌تواند باعث سخت شدن و کاهش انعطاف‌پذیری آن شود. این تغییرات مرتبط با افزایش سن، یکی از شایع‌ترین علل تنگی آئورت در افراد مسن است. این رسوبات، عملکرد طبیعی دریچه را مختل کرده و منجر به تنگی شدید می‌شوند.
-
نقایص مادرزادی
برخی افراد با نقص مادرزادی مانند دریچه دو لتی (Bicuspid Aortic Valve) متولد می‌شوند. دریچه دو لتی، برخلاف دریچه طبیعی سه لتی، ساختاری کمتر مقاوم در برابر آسیب دارد و بیشتر مستعد رسوب کلسیم و ایجاد تنگی است.
-
تب روماتیسمی
عفونت‌های ناشی از تب روماتیسمی، که معمولاً در کودکی و نوجوانی درمان نشده‌اند، می‌توانند به آسیب‌های جدی در دریچه‌های قلب منجر شوند. این آسیب‌ها اغلب در سنین بالاتر باعث تنگی آئورت می‌شوند.
-
سایر عوامل خطر
-
فشار خون بالا: فشار خون مزمن می‌تواند فشار اضافی بر دریچه آئورت وارد کرده و به آسیب آن منجر شود.
-
کلسترول بالا: رسوبات چربی در دیواره عروق و دریچه‌ها، عملکرد طبیعی آنها را مختل می‌کند.
-
دیابت: بیماری قند خون کنترل نشده نیز خطر ابتلا به تنگی آئورت را افزایش می‌دهد.
-
بیماری کلیوی مزمن: اختلالات کلیوی می‌توانند رسوب کلسیم در بدن را تشدید کنند.
علائم تنگی آئورت
تنگی آئورت ممکن است سال‌ها بدون هیچ‌گونه علامتی پیشرفت کند. اما با گذشت زمان و پیشرفت بیماری، علائم زیر می‌توانند ظاهر شوند:
-
تنگی نفس: این علامت به ویژه در زمان انجام فعالیت‌های بدنی یا ورزش بیشتر احساس می‌شود. در مراحل پیشرفته، حتی در حالت استراحت نیز ممکن است بیمار دچار تنگی نفس شود.
-
درد یا فشار در قفسه سینه: ناشی از کاهش خون‌رسانی به عضلات قلب، این درد می‌تواند به بازوها یا شانه نیز منتشر شود.
-
سرگیجه یا غش کردن: به دلیل کاهش جریان خون به مغز، بیمار ممکن است در شرایط خاصی مانند ایستادن ناگهانی، دچار سرگیجه یا حتی غش شود.
-
خستگی: کاهش تحمل بدنی و احساس ضعف در انجام فعالیت‌های روزمره یکی از علائم رایج این بیماری است.
-
ضربان قلب نامنظم: در برخی موارد، اختلالات در ریتم قلب نیز ممکن است رخ دهد.
روش‌های تشخیص
-
معاینه بالینی
پزشک با گوش دادن به صدای قلب بیمار ممکن است متوجه صدای غیرطبیعی (سوفل) شود که نشان‌دهنده تنگی آئورت است. شدت و ویژگی این صدا می‌تواند اطلاعات اولیه‌ای در مورد وضعیت بیمار ارائه دهد.
-
اکوکاردیوگرافی (Echocardiography) : اکوکاردیوگرافی یکی از اصلی‌ترین و دقیق‌ترین روش‌های تشخیصی است. این روش با تولید تصاویر زنده از قلب، امکان ارزیابی شدت تنگی، عملکرد دریچه و سایر ساختارهای قلبی را فراهم می‌کند.
-
اکو داپلر رنگی: جریان خون از طریق دریچه آئورت را به صورت دقیق نمایش می‌دهد و شدت تنگی را اندازه‌گیری می‌کند.
-
اکو سه‌بعدی: تصاویری با جزئیات بیشتر ارائه می‌دهد که به پزشک در برنامه‌ریزی درمان کمک می‌کند.
-
توموگرافی کامپیوتری قلب (Cardiac CT) : این روش پیشرفته با تهیه تصاویر سه‌بعدی از قلب، میزان رسوب کلسیم روی دریچه آئورت و ساختار دقیق دریچه‌ها را مشخص می‌کند.
-
کاتتریزاسیون قلبی (Cardiac Catheterization) : این روش که با استفاده از کاتتر انجام می‌شود، اطلاعات دقیقی در مورد فشار داخل قلب و عملکرد دریچه‌ها ارائه می‌دهد. همچنین برای بررسی وضعیت شریان‌های کرونری و تصمیم‌گیری درباره جراحی به کار می‌رود.
درمان تنگی آئورت
-
درمان محافظه‌کارانه
برای بیمارانی که علائم ندارند یا علائم خفیفی دارند، ممکن است نظارت دوره‌ای و انجام آزمایش‌های منظم مانند اکوکاردیوگرافی کافی باشد. این رویکرد به پزشک کمک می‌کند تا پیشرفت بیماری را کنترل کرده و در زمان مناسب اقدامات درمانی انجام دهد.
-
جراحی تعویض دریچه آئورت (SAVR)
-
روش: در این جراحی باز، دریچه آسیب‌دیده با یک دریچه مصنوعی یا زیستی جایگزین می‌شود.
-
مدت بستری: معمولاً ۵ تا ۷ روز.
-
مزایا: این روش به ویژه برای بیماران جوان‌تر توصیه می‌شود، زیرا طول عمر دریچه‌های جراحی بیشتر از سایر روش‌ها است.
-
تعویض دریچه آئورت با کاتتر (TAVR)
-
روش: این روش کمتر تهاجمی، از طریق شریان‌های محیطی انجام می‌شود و دریچه جدید در داخل دریچه قدیمی جای می‌گیرد.
-
مدت بستری: معمولاً ۱ تا ۲ روز.
-
مزایا: مناسب برای بیماران مسن یا کسانی که قادر به انجام جراحی باز نیستند.
-
محدودیت‌های TAVR
-
نشت دریچه: احتمال نشت خون بین دریچه قدیمی و جدید وجود دارد.
-
عمر کوتاه‌تر: دریچه‌های استفاده شده در روش TAVR معمولاً طول عمر کمتری نسبت به دریچه‌های جراحی دارند.
-
نیاز به ضربان‌ساز: در برخی موارد، ممکن است عملکرد سیستم الکتریکی قلب تحت تأثیر قرار گیرد.
پیشگیری از تنگی آئورت
-
کنترل فشار خون: کنترل دقیق فشار خون می‌تواند از آسیب به دریچه‌های قلب جلوگیری کند.
-
مدیریت کلسترول: کاهش چربی‌های مضر خون از رسوب در دریچه‌ها جلوگیری می‌کند.
-
درمان عفونت‌های استرپتوکوکی: برای پیشگیری از تب روماتیسمی، درمان به‌موقع عفونت‌های گلو ضروری است.
-
پیگیری منظم: افراد با عوامل خطر یا بیماری‌های زمینه‌ای قلبی باید تحت نظر پزشک باشند.
تنگی آئورت، به عنوان یک بیماری جدی دریچه قلب، نیاز به توجه دقیق دارد. تشخیص زودهنگام و انتخاب روش درمانی مناسب، نه تنها می‌تواند زندگی بیمار را نجات دهد، بلکه کیفیت زندگی او را به طور چشمگیری بهبود می‌بخشد.
پیشرفت تکنولوژی در روش‌های درمانی، مانند TAVR، افق‌های جدیدی را برای بیماران باز کرده است. با این حال، تصمیم‌گیری نهایی درباره نوع درمان باید با نظر متخصص قلب انجام شود.
برای آگاهی بیشتر درباره سلامت قلب، کتاب «کاردیو اسمارت ؛ آنچه همه باید در مورد قلب و عروق بدانند» را بخوانید.
بازدیدها: 12
