تفسیر نتایج اکو مری سه‌بعدی

اگر گزارش اکو مری سه‌بعدی در دست‌تان است و عباراتی مثل «LVEF ۴۵٪»، «MR moderate»، «LAA sludge» یا «annulus ۲۳ mm» شما را گیج کرده، دقیقاً در جای درست هستید.
تفسیر اکو مری – به‌ویژه نسخه سه‌بعدی – ترکیبی از اعداد، تصاویر و اصطلاحات فنی است که پزشک متخصص (فلوشیپ اکوکاردیوگرافی) آن‌ها را به زبان ساده برای‌تان ترجمه می‌کند.

در این مقاله، صفحه‌به‌صفحه‌ی گزارش را باز می‌کنیم، هر عدد و اصطلاح را توضیح می‌دهیم، نشانه‌های خطر را مشخص می‌کنیم و می‌گوییم در چه شرایطی باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
تمام مطالب بر پایه‌ی راهنماهای ACC/AHA ۲۰۲۳-۲۰۲۵، نمونه گزارش‌های واقعی (بدون نام بیمار) و تجربه‌ی کلینیک قلب و عروق دکتر زهرا سوندرومی نوشته شده‌اند.

---

اجزای گزارش اکو مری چیست

گزارش اکو مری سه‌بعدی معمولاً بین ۳ تا ۵ صفحه است و از چهار بخش اصلی تشکیل می‌شود:

بخش گزارش	چه چیزی نشان می‌دهد؟	چرا مهم است؟
۱. اطلاعات بیمار و دلیل تست	نام، سن، دلیل ارجاع (مثلاً «ارزیابی قبل از TAVR»)	زمینه‌ی بالینی
۲. یافته‌های کمی (Quantitative)	اعداد اندازه‌گیری‌شده (LVEF, ERO, annulus)	دقت تشخیصی
۳. یافته‌های کیفی (Qualitative)	توصیف تصاویر (MR mild, no thrombus)	درک کلی
۴. تصاویر و مدل سه‌بعدی (3D)	عکس‌های ثابت + لینک ویدئو یا مدل سه‌بعدی	مستندسازی و تصمیم‌گیری جراحی

بخش ۱: سربرگ و دلیل ارجاع

در این بخش، هدف از انجام اکو مشخص می‌شود.
مثال واقعی:
بیمار: آقای الف، ۶۷ ساله، سابقه AFib، ارزیابی پیش از کاردیوورژن

نکته: اگر دلیل «تنگی نفس» باشد، تمرکز گزارش بیشتر روی فشار ریوی، عملکرد بطن راست و احتمال نارسایی قلبی است.

بخش ۲: اندازه‌گیری‌های کمی

در این قسمت معمولاً بین ۲۰ تا ۳۰ پارامتر عددی آورده می‌شود که پایه‌ی تفسیر علمی گزارش هستند.

پارامتر	مقدار	محدوده نرمال	تفسیر کوتاه
LVEDD	۵۲ mm	۴۲–۵۸	نرمال
LVEF (3D)	۴۸٪	≥۵۵٪	کاهش خفیف
LA volume	۸۵ mL	<۶۸ mL	گشادی دهلیز
Mitral ERO	۰.۳۲ cm²	<۰.۲	MR متوسط

نکته تخصصی: در نسخه‌ی سه‌بعدی، خطای اندازه‌گیری در مقایسه با اکو دوبعدی به‌طور میانگین ۱۰ تا ۱۵ درصد کمتر است، چون حجم‌ها به‌صورت واقعی محاسبه می‌شوند نه از برش دوبعدی.

بخش ۳: توصیف کیفی

اینجا پزشک مشاهدات خود را به زبان تخصصی اما توصیفی می‌نویسد.
نمونه جملات واقعی:

• دریچه میترال: پرولاپس P2 با جت مرکزی، MR grade 2+
• LAA: sludge بدون ترومبوس ثابت

در اکو مری سه‌بعدی، این توصیف‌ها با تصاویر دقیق همراه می‌شوند، مثلاً جهت جت برگشتی در MR یا نحوه‌ی حرکت leafletهای میترال در حالت پرولاپس.

بخش ۴: تصاویر و فایل‌های سه‌بعدی

• تصاویر ثابت (۴ تا ۶ عدد) با برچسب‌هایی مثل «en face mitral» یا «LAA view».
• فیلم کوتاه از قلب در نمای ۳D که معمولاً در نرم‌افزار QLAB یا TOMTEC باز می‌شود.
• گاهی فایل STL سه‌بعدی برای مدل‌سازی و بررسی قبل از جراحی نیز ضمیمه می‌گردد.

این بخش برای جراحان و متخصصان بسیار حیاتی است، چون تصمیم نهایی برای عمل معمولاً بر اساس این مدل‌ها گرفته می‌شود.

---

اعداد و اصطلاحات رایج

در ادامه، هر اصطلاح و عدد مهم را با مثال بالینی توضیح می‌دهیم:

۱. LVEF (Left Ventricular Ejection Fraction)

• درصد خونی که بطن چپ در هر تپش بیرون می‌راند.
• در اکو سه‌بعدی از محاسبه‌ی مستقیم حجم‌های پایان دیاستول و پایان سیستول به‌دست می‌آید.

محدوده‌ها:

• ≥۵۵٪: نرمال
• ۴۱–۵۴٪: کاهش خفیف
• ۳۶–۴۰٪: متوسط
• ≤۳۵٪: شدید (کاندید ICD)

مثال: LVEF ۳۸٪ → نارسایی قلبی خفیف تا متوسط؛ نیاز به درمان دارویی و پیگیری.

۲. ERO (Effective Regurgitant Orifice)

• مساحت مؤثر بازگشت خون از دریچه.
• هرچه بزرگ‌تر باشد، شدت نارسایی (رجورژیتاسیون) بیشتر است.

محدوده‌ها برای دریچه میترال:

• <۰.۲: خفیف
• ۰.۲–۰.۳۹: متوسط
• ≥۰.۴: شدید

مثال: ERO ۰.۴۵ cm² → MR شدید، معمولاً نیازمند اقدام مداخله‌ای مانند MitraClip.

۳. LA Volume / LAA Velocity

• LA volume: حجم دهلیز چپ، نرمال کمتر از ۳۴ mL/m²
• LAA velocity: سرعت تخلیه گوشک دهلیز چپ؛ نرمال بالای ۴۰ cm/s

مثال: LAA velocity ۱۸ cm/s → احتمال تشکیل لخته بالا، نیاز به داروی ضدانعقاد دائمی.

۴. Annulus Diameter

• قطر حلقه‌ی دریچه (مثلاً در TAVR).
• در سه‌بعدی از محیط واقعی حلقه به‌دست می‌آید که دقیق‌تر از روش دوبعدی است.

مثال: Annulus ۲۵.۲ mm → مناسب برای پروتز Edwards SAPIEN ۲۶ mm.

۵. Gradeهای Regurgitation

شدت برگشت خون از دریچه‌ها با عدد ۱ تا ۴ مشخص می‌شود:

• ۱+: خفیف
• ۲+: متوسط
• ۳+: متوسط تا شدید
• ۴+: شدید

در ذهن تصویر کنید: هرچه جت رنگی در داپلر وسیع‌تر و پررنگ‌تر باشد، شدت نارسایی بیشتر است.

۶. Thrombus / Sludge / SEC

• Thrombus: لخته‌ی ثابت و مشخص.
• Sludge: ماده‌ی نیمه‌جامد، پیش‌لخته با ریسک بالا.
• SEC (Spontaneous Echo Contrast): تصویری شبیه دود در دهلیز که نشان‌دهنده‌ی جریان کند خون است.

مثال: LAA sludge + SEC → درمان با ریواروکسابان + پیگیری ۳ ماهه.

۷. Vegetation / Abscess

• Vegetation: توده‌ی عفونی روی دریچه، علامت اندوکاردیت.
• Abscess: تجمع چرک اطراف دریچه.

مثال: Vegetation ۱۱×۷ mm روی cusp NCC → اندوکاردیت؛ نیاز به بستری و درمان آنتی‌بیوتیکی وریدی.

---

چه مواردی نشان‌دهنده‌ی مشکل هستند؟

در گزارش، اگر یکی از موارد زیر را دیدید، آن را علامت هشدار بدانید:

علامت قرمز	معنی	اقدام فوری
LVEF ≤۳۵٪	نارسایی شدید	ارجاع به کاردیولوژیست + درمان دارویی
ERO ≥۰.۴ cm²	MR شدید	بررسی برای مداخله یا جراحی
LAA velocity <۲۰ cm/s	ریسک لخته بسیار بالا	شروع ضدانعقاد
Thrombus	وجود لخته	لغو کاردیوورژن
Vegetation >۱۰ mm	اندوکاردیت فعال	بستری و کشت خون
Annulus calcification شدید	تنگی یا سختی حلقه	بررسی با CT
RVSP >۵۰ mmHg	فشار ریوی بالا	بررسی عملکرد بطن راست
Pericardial effusion متوسط یا بزرگ	احتمال تامپوناد	ارجاع اورژانسی

مثال واقعی (ناشناس):
گزارش: LVEF ۳۲٪, MR ۳+, LAA sludge
تفسیر: نارسایی قلبی پیشرفته + برگشت میترال شدید + خطر لخته
اقدام: بستری، داروهای قلبی (مثل Sacubitril/Valsartan)، ارزیابی برای MitraClip

---

چه زمانی نیاز به پیگیری فوری وجود دارد؟

وضعیت	زمان پیگیری	دلیل
لخته یا sludge	همان روز	جلوگیری از سکته مغزی
وجتاسیون یا آبسه	کمتر از ۲۴ ساعت	اندوکاردیت فعال
LVEF <۳۰٪ + علائم	تا ۴۸ ساعت	بررسی برای CRT یا ICD
MR/AR شدید + تنگی نفس	تا ۷۲ ساعت	احتمال نیاز به جراحی
بدون علامت ولی ERO >۰.۳	طی ۱ ماه	برنامه‌ریزی برای مداخله

پروتکل کلینیک دکتر سوندرومی:

1. تحویل گزارش در همان روز + توضیح ۱۵ دقیقه‌ای برای بیمار
2. پشتیبانی تلفنی ۲۴ ساعته برای پرسش‌ها
3. فرم آنلاین تفسیر گزارش (رایگان)
4. ویزیت حضوری در صورت نیاز به تصمیم درمانی

---

تفسیر اکو مری نباید شما را نگران کند — بلکه باید راهنمای تصمیم‌گیری شما باشد.
اگر گزارش دارید و نمی‌دانید معنایش چیست:

رزرو ویزیت حضوری

---

مقالات مرتبط:

اکو مری سه‌بعدی در شیراز | کلینیک تخصصی قلب و عروق دکتر زهرا سوندرومی

بازدیدها: 37