وقتی صحبت از سلامت قلب می‌شود، اغلب به یاد ورزش یا دارو می‌افتیم، اما یک عامل کلیدی که گاهی نادیده گرفته می‌شود، بشقاب غذای شماست. آنچه می‌خورید، می‌تواند قلب‌تان را قوی‌تر کند یا آن را تحت فشار بگذارد. در برنامه بازتوانی قلبی (Cardiac Rehabilitation)، تغذیه فقط یک توصیه ساده نیست؛ بلکه بخشی اساسی از سفر شما به سمت زندگی سالم‌تر است. در کلینیک تخصصی دکتر زهرا سوندرومی، ما به بیماران کمک می‌کنیم تا با انتخاب‌های هوشمندانه غذایی، نه‌تنها قلب‌شان را تقویت کنند، بلکه از زندگی‌شان لذت بیشتری ببرند. در این مقاله، نگاهی عمیق به نقش بازتوانی قلبی بر تغذیه می‌اندازیم و راهکارهایی عملی برای قلب‌سالم ارائه می‌دهیم.
چرا تغذیه در بازتوانی قلبی مهم است؟
بعد از یک مشکل قلبی مثل حمله قلبی، نارسایی قلبی یا جراحی، بدن شما نیاز به سوختی دارد که هم آن را ترمیم کند و هم از آسیب‌های بیشتر جلوگیری کند. تغذیه درست می‌تواند فشارخون را پایین بیاورد، کلسترول را کنترل کند، وزن را متعادل نگه دارد و حتی التهاب را کاهش دهد؛ همه این‌ها عواملی هستند که مستقیماً روی قلب اثر می‌گذارند. در بازتوانی قلبی، مشاوران تغذیه با شما کار می‌کنند تا عادت‌های غذایی‌تان را به شکلی تغییر دهید که هم خوشمزه باشد و هم برای قلب‌تان مفید.
در کلینیک ما، قبل از هر توصیه‌ای، با ابزارهایی مثل هولتر فشارخون و اکوکاردیوگرافی، وضعیت سلامتی‌تان را بررسی می‌کنیم. این اطلاعات به ما کمک می‌کند تا بفهمیم چه تغییراتی در رژیم غذایی‌تان بیشترین تأثیر را خواهد داشت.
اصول یک رژیم قلب‌سالم
بازتوانی قلبی به شما یاد می‌دهد که چطور یک رژیم غذایی متعادل و متناسب با نیازهایتان داشته باشید. این اصول، پایه‌های تغذیه‌ای هستند که قلب‌تان را حمایت می‌کنند:
-
-
چربی‌های خوب را انتخاب کنید
چربی‌ها همه بد نیستند! چربی‌های غیراشباع مثل روغن زیتون، آووکادو و مغزها (مثل گردو و بادام) می‌توانند کلسترول بد (LDL) را کاهش دهند. در مقابل، از چربی‌های ترانس (مثل فست‌فودها) و چربی‌های اشباع (مثل کره حیوانی) باید دوری کنید.
-
-
-
فیبر را فراموش نکنید
غذاهای پر فیبر مثل سبزیجات، میوه‌ها، حبوبات و غلات کامل، نه‌تنها به هضم کمک می‌کنند، بلکه کلسترول را پایین می‌آرند و قند خون را تنظیم می‌کنند. مثلاً یک کاسه عدسی یا سالاد سبزیجات می‌تواند انتخابی عالی باشد.
-
-
-
نمک را کم کنید
مصرف زیاد نمک فشارخون را بالا می‌برد، که برای قلب خطرناک است. به جای نمک، از ادویه‌هایی مثل زردچوبه، دارچین یا سبزی‌های معطر مثل جعفری استفاده کنید.
-
-
-
پروتئین کم‌چرب بخورید
مرغ بدون پوست، ماهی (مثل سالمون که سرشار از امگا-۳ است)، تخم‌مرغ و حبوبات، منابع خوبی برای پروتئین هستند بدون اینکه قلب‌تان را تحت فشار بگذارند.
-
-
-
قند را محدود کنید
شکر اضافی و نوشیدنی‌های شیرین می‌توانند وزن را بالا ببرند و التهاب را افزایش دهند. به جایش، از میوه‌های تازه مثل توت یا سیب برای شیرینی طبیعی استفاده کنید.
-
چطور بازتوانی قلبی این تغییرات را عملی می‌کند؟
در برنامه بازتوانی قلبی، شما فقط یک لیست غذایی دریافت نمی‌کنید؛ بلکه یاد می‌گیرید چطور این اصول را در زندگی واقعی پیاده کنید. اینجاست که جلسات مشاوره تغذیه وارد عمل می‌شوند:
-
-
ارزیابی شخصی: مشاور تغذیه با شما صحبت می‌کند تا بفهمد عادت‌های فعلی‌تان چیست و چه تغییراتی برایتان راحت‌تر است. مثلاً اگر عاشق غذاهای سرخ‌شده هستید، ممکن است پیشنهاد کنند به جای سرخ کردن، غذا را کبابی کنید.
-
آموزش عملی: یاد می‌گیرید چطور برچسب مواد غذایی را بخوانید، وعده‌ها را اندازه کنید و غذاهای سالم را جایگزین کنید. مثلاً به جای چیپس، یک مشت آجیل بدون نمک امتحان کنید.
-
برنامه‌ریزی غذا: با هم یک منوی هفتگی می‌سازید که هم متنوع باشد و هم قلب‌سالم. مثلاً یک روز ماهی کبابی با سبزیجات، روز دیگر خوراک لوبیا با نان سبوس‌دار.
-
در کلینیک دکتر سوندرومی، ما این فرآیند را با توجه به سبک زندگی و فرهنگ غذایی شما شخصی‌سازی می‌کنیم. مثلاً اگر عاشق قورمه‌سبزی هستید، به شما یاد می‌دهیم چطور با روغن کمتر و گوشت کم‌چرب آن را بپزید.
یک روز با رژیم قلب‌سالم
برای اینکه تصویر بهتری داشته باشید، بیایید یک روز غذایی نمونه را ببینیم:
-
-
صبحانه: یک کاسه ماست کم‌چرب با توت‌فرنگی و یک قاشق چای‌خوری تخم کتان + یک تکه نان سبوس‌دار.
-
-
-
میان‌وعده: یک عدد سیب + چند عدد بادام خام.
-
-
-
ناهار: مرغ کبابی با سالاد کاهو، گوجه و خیار (با سس روغن زیتون و لیمو) + برنج قهوه‌ای.
-
-
-
شام: ماهی سالمون بخارپز با سبزیجات تفت‌داده‌شده (بدون روغن زیاد) + یک کاسه سوپ عدس.
-
این غذاها نه‌تنها خوشمزه‌اند، بلکه قلب‌تان را هم راضی نگه می‌دارند.
فواید تغذیه در بازتوانی قلبی
وقتی این تغییرات را در کنار ورزش و آموزش بازتوانی قلبی پیاده می‌کنید، نتایج شگفت‌انگیزی می‌بینید:
-
کاهش وزن: اگر اضافه‌وزن دارید، این رژیم به شما کمک می‌کند به‌تدریج وزن کم کنید، که فشار روی قلب را کم می‌کند.
-
کنترل فشارخون و کلسترول: با کاهش نمک و چربی‌های ناسالم، اعدادتان به محدوده سالم نزدیک‌تر می‌شوند.
-
انرژی بیشتر: غذاهای مغذی به شما حس سبکی و سرزندگی می‌دهند.
-
کاهش نیاز به دارو: در برخی موارد، با بهبود رژیم، دوز برخی داروها کم می‌شود (البته با نظر پزشک).
تجربه واقعی : تغییر بزرگ
خانم کاظمی، یکی از مراجعین ما، بعد از نارسایی قلبی با اضافه‌وزن و فشارخون بالا دست‌وپنجه نرم می‌کرد. او عاشق غذاهای چرب و شور بود و فکر می‌کرد رژیم سالم یعنی محرومیت. اما در جلسات بازتوانی کلینیک، یاد گرفت که چطور با جایگزین‌های خوشمزه مثل ماهی و سبزیجات، هم لذت ببرد و هم سلامتی‌اش را برگرداند. او می‌گوید: «حالا که فشارخونم تنظیم شده، انگار یه بار سنگین از رو دوشم برداشته شده.»
نکات عملی برای شروع
برای اینکه این تغییرات را در خانه امتحان کنید، چند پیشنهاد ساده داریم:
-
کوچک شروع کنید: مثلاً یک وعده در روز را سالم‌تر کنید، مثل شام با سبزیجات بیشتر.
-
با خانواده همراه شوید: وقتی همه با هم غذای سالم بخورند، انگیزه‌تان بیشتر می‌شود.
-
سؤالم بپرسید: در کلینیک ما، مشاوران تغذیه آماده‌اند به هر سؤال شما، از انتخاب روغن تا پخت غذای کم‌نمک، جواب بدهند.
اگر واجد شرایط بازتوانی قلبی هستید، از پزشک‌تان بخواهید شما را ارجاع دهد. در کلینیک دکتر سوندرومی، ما با خدماتی مثل اکو داپلر رنگی و نوارقلب، ابتدا قلب‌تان را ارزیابی می‌کنیم و بعد شما را در این مسیر همراهی می‌کنیم.
غذا، دوستی برای قلب شما
تغذیه در بازتوانی قلبی فقط یک قانون نیست؛ یک سبک زندگی است که می‌تواند سال‌ها به عمر قلب‌تان اضافه کند. با هر لقمه سالم، شما به قلب‌تان می‌گویید که ارزشش را دارد . در مقاله های آتی به سلامت روان و نقش بازتوانی قلبی در کاهش استرس و افسردگی می‌پردازیم و می‌بینیم چطور این برنامه به شما کمک می‌کند با آرامش بیشتری زندگی کنید.
برای آگاهی بیشتر درباره سلامت قلب، کتاب «کاردیو اسمارت ؛ آنچه همه باید در مورد قلب و عروق بدانند» را بخوانید.
بازدیدها: 4
👌