قلب انسان در حالت طبیعی با ریتمی منظم و قوی می‌تپد و در طول روز بیش از ۱۰۰,۰۰۰ بار می‌زند. اما در برخی موارد، این ریتم دچار اختلال شده و به‌درستی عمل نمی‌کند. یکی از شایع‌ترین این اختلالات، فیبریلاسیون دهلیزی یا AFib است . بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری احساس تپش قلب نامنظم ، لرزش یا پرش ضربان را گزارش می‌کنند.

فیبریلاسیون دهلیزی چیست؟

فیبریلاسیون دهلیزی یک نوع آریتمی (اختلال ریتم قلب) است که در آن سیگنال‌های الکتریکی قلب دچار بی‌نظمی می‌شوند. این وضعیت باعث ضربان نامنظم قلب می‌شود که می‌تواند تأثیرات جدی بر سلامتی داشته باشد. یکی از نگرانی‌های اصلی در مورد AFib، افزایش خطر تشکیل لخته‌های خونی در قلب است. این لخته‌ها ممکن است در جریان خون حرکت کرده و باعث سکته مغزی یا آسیب به سایر اندام‌ها شوند. در حقیقت، افراد مبتلا به AFib پنج برابر بیشتر از افراد سالم در معرض خطر سکته مغزی قرار دارند. همچنین، این بیماری می‌تواند به نارسایی قلبی منجر شود.

تشخیص و درمان زودهنگام AFib می‌تواند به جلوگیری از بروز مشکلات جدی کمک کند. در واقع، دستورالعمل‌های جدید توصیه می‌کنند که کنترل ریتم در مراحل اولیه انجام شود تا پیشرفت بیماری محدود گردد. علاوه بر این، برخی شرایط و رفتارها می‌توانند احتمال بروز AFib را افزایش دهند که با اصلاح آن‌ها می‌توان خطر این بیماری را کاهش داد.

عملکرد قلب در حالت طبیعی و در AFib

سیستم الکتریکی قلب وظیفه دارد ضربان قلب را تنظیم کرده و خون را به‌صورت منظم به سراسر بدن پمپاژ کند. اما در بیماران مبتلا به AFib، این سیگنال‌ها دچار اختلال شده و قلب به‌طور نامنظم می‌تپد. این وضعیت باعث اسپاسم در دهلیزها می‌شود و ارتباط طبیعی بین حفره‌های فوقانی و تحتانی قلب را مختل می‌کند.

انواع فیبریلاسیون دهلیزی

AFib بر اساس الگوی وقوع و تداوم آن دسته‌بندی می‌شود:

• • پاروسیسمال (Paroxysmal): این نوع AFib به‌صورت متناوب رخ می‌دهد و معمولاً خودبه‌خود متوقف می‌شود.

  • مداوم (Persistent): این نوع بیش از یک هفته طول می‌کشد و نیاز به درمان دارد.

  • دائمی (Permanent): در این نوع، ریتم طبیعی قلب قابل بازیابی نیست.

ارتباط AFib و سکته مغزی

هنگامی که ریتم قلب نامنظم باشد، خون به‌خوبی پمپاژ نشده و ممکن است در قلب باقی بماند. این وضعیت باعث افزایش احتمال تشکیل لخته‌های خونی شده که در صورت حرکت به سمت مغز، می‌توانند منجر به سکته مغزی شوند. سکته‌های ناشی از AFib معمولاً شدیدتر از سایر انواع سکته‌ها هستند.

علائم و نشانه‌ها

برخی از افراد مبتلا به AFib هیچ علامتی ندارند. اما برخی دیگر ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:

• • تپش قلب نامنظم: احساس لرزش، کوبش شدید یا پرش ضربان

  • خستگی مفرط

  • تنگی نفس بدون علت مشخص

  • سرگیجه یا غش کردن

  • درد قفسه سینه (آنژین)

عوامل خطر

چندین عامل می‌توانند احتمال ابتلا به AFib را افزایش دهند:

• • افزایش سن

  • بیماری‌های زمینه‌ای مانند:

    • چاقی

    • دیابت

    • فشار خون بالا

    • سابقه حمله قلبی یا جراحی قلب

    • بیماری دریچه‌ای قلب

    • نارسایی قلبی

    • وقفه تنفسی در خواب

  • کم‌تحرکی و عدم فعالیت بدنی

  • مصرف سیگار و مواد مخدر

  • مصرف بیش از حد الکل

  • سابقه خانوادگی، پرکاری تیروئید و بیماری‌های مادرزادی قلب

محرک‌های AFib

محرک‌های AFib در افراد مختلف متفاوت هستند. برخی از شایع‌ترین آن‌ها شامل استرس بالا، عفونت‌ها، جراحی‌ها، کمبود خواب و کم‌آبی بدن هستند. برخلاف باور عمومی، مصرف کافئین لزوماً خطر AFib را افزایش نمی‌دهد، اما در صورت مشاهده علائم نامطلوب، بهتر است مصرف آن کاهش یابد.

روش‌های تشخیصی

در صورت مشکوک بودن به AFib، پزشک با بررسی علائم، سابقه پزشکی و انجام معاینه فیزیکی، بیماری را ارزیابی می‌کند. برخی از آزمایش‌های تشخیصی رایج شامل موارد زیر است:

• • الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG): این روش اصلی برای تشخیص AFib است که با استفاده از الکترودهای متصل به بدن، فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کند.

  • مانیتور ریتم قلب: ابزارهایی مانند هولتر مانیتور یا مانیتور رویدادی که برای چند روز تا چند هفته ضربان قلب را ثبت می‌کنند.

  • ضبط‌کننده حلقه‌ای قابل کاشت (ILR): یک دستگاه کاشته‌شده در بدن که به‌مدت طولانی ریتم قلب را نظارت می‌کند و برای بیمارانی که سکته داشته‌اند و احتمال AFib در آن‌ها مطرح است، کاربرد دارد.

  • اکوکاردیوگرام: تصویربرداری از قلب با امواج صوتی که مشکلات ساختاری مانند ضعف عضله قلب یا بیماری دریچه‌ای را نشان می‌دهد.

  • آزمایش خون: برای بررسی مشکلات تیروئیدی، کلیوی و سایر مشکلات مرتبط.

  • تست استرس: برای بررسی انسداد عروق کرونری که ممکن است بر ریتم قلب تأثیر بگذارد.

درمان

درمان فیبریلاسیون دهلیزی شامل ترکیبی از تغییرات سبک زندگی، داروها و در برخی موارد، روش‌های پزشکی خاص است. هدف اصلی درمان، کنترل ضربان قلب، بازگرداندن ریتم طبیعی و کاهش خطر لخته شدن خون و سکته مغزی است. بسته به شدت علائم و وضعیت قلب، پزشک ممکن است داروهایی برای تنظیم ریتم و ضربان قلب یا داروهای رقیق‌کننده خون تجویز کند. در مواردی که دارو مؤثر نباشد، روش‌هایی مانند ابلیشن قلبی یا کاردیوورژن ممکن است پیشنهاد شوند. انتخاب بهترین روش درمانی به شرایط فردی بیمار بستگی دارد که در مقاله های آتی به تفصیل بررسی خواهیم کرد.

فیبریلاسیون دهلیزی شایع‌ترین نوع آریتمی قلبی است که اگر به ‌موقع تشخیص داده نشود ، می‌تواند منجر به سکته مغزی و نارسایی قلبی شود. شناخت علائم، عوامل خطر و روش‌های تشخیص می‌تواند به پیشگیری و درمان زودهنگام کمک کند. در صورت داشتن هرگونه علائم یا سابقه خانوادگی AFib، مراجعه به پزشک ضروری است تا از عوارض جدی این بیماری جلوگیری شود.

برای آگاهی بیشتر درباره سلامت قلب، کتاب «کاردیو اسمارت ؛ آنچه همه باید در مورد قلب و عروق بدانند» را بخوانید.

بازدیدها: 54