فیبریلاسیون دهلیزی (که به اختصار AFib نامیده می‌شود) یکی از شایع‌ترین انواع آریتمی‌های قلبی است که در آن دهلیزهای قلب به‌جای ضربان منظم، به‌صورت نامنظم و سریع می‌لرزند. خبر خوب این است که با درمان مناسب، می‌توانید زندگی طولانی و سالمی داشته باشید. اما اگر این بیماری بدون توجه رها شود، ممکن است عوارض جدی مثل تشکیل لخته خون، سکته مغزی یا حتی نارسایی قلبی به دنبال داشته باشد. درمان فیبریلاسیون دهلیزی نه‌تنها به کنترل علائم کمک می‌کند، بلکه خطر این عوارض را به حداقل می‌رساند و کیفیت زندگی شما را بهبود می‌بخشد. در این مقاله، به‌طور مفصل به گزینه‌های درمانی موجود، از داروها تا روش‌های پیشرفته‌تر، می‌پردازیم تا ببینید چگونه می‌توانید با کمک تیم پزشکی خود بهترین مسیر را انتخاب کنید.

عوامل تأثیرگذار در انتخاب درمان

درمان فیبریلاسیون دهلیزی برای هر فرد متفاوت است و به عوامل مختلفی بستگی دارد. تیم پزشکی شما این عوامل را بررسی می‌کند تا برنامه‌ای متناسب با شرایطتان طراحی کند. بیایید نگاهی به این عوامل بیندازیم:

• سن: افراد مسن‌تر ممکن است به درمان‌های محافظه‌کارانه‌تر نیاز داشته باشند، در حالی که جوان‌ترها گاهی گزینه‌های تهاجمی‌تر را تحمل می‌کنند.

• شدت علائم و دفعات حملات: آیا علائم شما خفیف است یا شدید؟ آیا حملات AFib گاه‌به‌گاه رخ می‌دهند یا مداوم‌اند؟ این موضوع روی انتخاب بین کنترل ضربان یا ریتم قلب اثر می‌گذارد.

• کنترل ضربان قلب: اگر ضربان قلب شما بیش از حد سریع یا کند باشد، نوع درمان تغییر می‌کند.

• ریسک سکته: ابزاری مثل امتیاز CHADS2VASC به پزشکان کمک می‌کند تا خطر سکته را ارزیابی کنند. این امتیاز بر اساس عواملی مثل سن، جنسیت، فشار خون بالا، دیابت و سابقه سکته محاسبه می‌شود و نشان می‌دهد آیا به رقیق‌کننده‌های خون نیاز دارید یا نه.

• بیماری‌های دیگر: اگر دیابت، فشار خون بالا یا بیماری قلبی دارید، درمان باید با در نظر گرفتن این شرایط تنظیم شود.

این عوامل به تیم پزشکی شما نقشه راهی می‌دهند تا بهترین گزینه را برایتان پیدا کنند. پس حتماً اطلاعات کامل و دقیقی از وضعیت سلامتی‌تان به آن‌ها بدهید.

داروها: ابزار اصلی مدیریت فیبریلاسیون دهلیزی

داروها معمولاً اولین خط درمان برای فیبریلاسیون دهلیزی هستند و به دو هدف اصلی کمک می‌کنند: کنترل ضربان قلب (Rate Control) و بازگرداندن ریتم طبیعی قلب (Rhythm Control). بیایید این دو دسته را با جزئیات بررسی کنیم:

داروهای کنترل ضربان قلب

این داروها ضربان قلب را در زمان حملات AFib کند می‌کنند تا از فشار بیش از حد به قلب جلوگیری کنند. این کار علائمی مثل تپش قلب یا خستگی را کاهش می‌دهد. نمونه‌های رایج این داروها عبارتند از:

• • بتابلوکرها (مثل متوپرولول یا کارودیلول): این داروها ضربان قلب را آرام می‌کنند و برای فشار خون بالا هم استفاده می‌شوند.

  • مسدودکننده‌های کانال کلسیم (مثل دیلتیازم یا وراپامیل): این‌ها هم ضربان را تنظیم می‌کنند و به‌ویژه برای افرادی که بتابلوکرها را تحمل نمی‌کنند مناسب‌اند.

  • دیگوکسین: در موارد خاص، مثل نارسایی قلبی، ممکن است تجویز شود، ولی کمتر از بقیه استفاده می‌شود.

داروهای کنترل ریتم قلب

این داروها تلاش می‌کنند ریتم طبیعی قلب را بازیابی یا حفظ کنند و برای افرادی که علائم شدید دارند یا حملات مکرر تجربه می‌کنند مفیدند. مثال‌هایی از این دسته:

• • سوتالول: هم ضربان و هم ریتم را تنظیم می‌کند.

  • فلکانید: برای بازگرداندن ریتم طبیعی در حملات حاد استفاده می‌شود.

  • آمیودارون: یکی از قوی‌ترین گزینه‌ها که در موارد مقاوم به کار می‌رود، ولی عوارض جانبی بیشتری دارد.

  • دروندارون یا دوفتیلید: گزینه‌های جدیدتری که گاهی به‌جای آمیودارون تجویز می‌شوند.

پیدا کردن داروی مناسب و دوز ایده‌آل ممکن است زمان ببرد. گاهی حتی لازم است ترکیبی از داروهای کنترل ضربان و ریتم استفاده شود. مهم است که داروها را دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف کنید و هر عارضه‌ای (مثل سرگیجه یا خستگی غیرعادی) را گزارش دهید.

نکات مهم در استفاده از داروها

• • تنظیم دوز: بدن هر فرد به داروها واکنش متفاوتی نشان می‌دهد، پس صبور باشید تا دوز مناسب پیدا شود.

  • عوارض جانبی: بعضی داروها مثل آمیودارون ممکن است روی تیروئید یا ریه اثر بگذارند، پس چکاپ منظم ضروری است.

  • همکاری با پزشک: بدون مشورت با تیم پزشکی، مصرف دارو را قطع نکنید یا دوز را تغییر ندهید.

روش‌های درمانی پیشرفته

وقتی داروها به‌تنهایی کافی نباشند یا علائم همچنان آزاردهنده باشند، روش‌های پیشرفته‌تر وارد میدان می‌شوند. این روش‌ها معمولاً توسط متخصصین قلب انجام می‌شوند و اثربخشی بالایی دارند.

ابلیشن کاتتری (Catheter Ablation)

ابلیشن کاتتری یکی از محبوب‌ترین روش‌ها برای درمان AFib است. در این روش:

• • یک لوله نازک و نرم (کاتتر) از طریق سیاهرگ پا به قلب هدایت می‌شود.

  • نقاطی از قلب که سیگنال‌های الکتریکی غیرطبیعی تولید می‌کنند با حرارت (رادیوفرکانسی) یا سرما (کرایوابلیشن) تخریب می‌شوند.

  • این کار بافت اسکار کوچکی ایجاد می‌کند که مانع انتقال سیگنال‌های نادرست می‌شود.

1. 1. دو لوله باریک و انعطاف‌پذیر (کاتتر) از ناحیه کشاله ران وارد شده و به قلب هدایت می‌شوند. این ناحیه دسترسی آسان و بزرگی به رگ‌ها دارد. کاتترهای ابلیشن ابزارهایی انعطاف‌پذیر هستند که از طریق رگ‌ها به قلب هدایت می‌شوند و توسط پزشک کنترل می‌شوند. این کاتترها برای اعمال انرژی و درمان ناحیه مشکل‌دار استفاده می‌شوند.
   2. این روش برای درمان اختلالات ریتم یا ضربان قلب (مثل تپش‌های نامنظم یا سریع) استفاده می‌شود.
   3. این کاتترانرژی فرکانس رادیویی (RF) را اعمال می‌کند. کاتتر ابلیشن از انرژی گرمایی فرکانس رادیویی برای سوزاندن (یا غیرفعال کردن) نواحی کوچک از بافت قلب که سیگنال‌های الکتریکی غیرطبیعی تولید می‌کنند، استفاده می‌کند. این کار باعث ایجاد بافت اسکار می‌شود که سیگنال‌های نادرست را مسدود می‌کند.
   4. این کاتتر برای نقشه‌برداری و تشخیص دقیق نواحی مشکل‌دار در قلب استفاده می‌شود. پزشک از این ابزار برای شناسایی نقاطی که سیگنال‌های الکتریکی غیرعادی تولید می‌کنند، بهره می‌برد.

این پروسه چند ساعت طول می‌کشد و گاهی همان روز مرخص می‌شوید، گاهی هم یک شب بستری لازم است. ابلیشن قبلاً فقط بعد از شکست داروها توصیه می‌شد، اما حالا تحقیقات نشان داده برای بعضی افراد، به‌ویژه کسانی که تازه تشخیص داده شده‌اند، می‌تواند گزینه اول باشد. با این حال، خطرات کمی مثل خونریزی یا آسیب به عروق وجود دارد که باید با پزشک درباره‌اش صحبت کنید.

کاردیوورژن الکتریکی (Cardioversion)

در کاردیوورژن، از شوک الکتریکی با ولتاژ پایین استفاده می‌شود تا ریتم قلب به حالت عادی برگردد. این کار با پدهایی روی قفسه سینه انجام می‌شود و معمولاً تحت بیهوشی خفیف است تا دردی حس نشود. کاردیوورژن برای حملات حاد یا مواردی که ریتم نامنظم طولانی شده عالی است، ولی ممکن است نیاز به تکرار داشته باشد یا با داروها ترکیب شود.

Maze جراحی

جراحی Maze یک روش پیچیده است که معمولاً هنگام جراحی قلب باز انجام می‌شود. در این روش، جراح روی دهلیزهای قلب برش‌هایی ایجاد می‌کند که بعد از بهبود، جای زخم‌هایی (اسکار) به جا می‌گذارند. این زخم‌ها مانند یک مسیر کنترل‌شده عمل می‌کنند و مانع از انتشار سیگنال‌های غیرطبیعی در قلب می‌شوند. این روش بیشتر برای بیمارانی انجام می‌شود که علاوه بر فیبریلاسیون دهلیزی، نیاز به جراحی‌های دیگری مثل تعویض دریچه قلب دارند.

پیس‌میکر (Pacemaker)

پیس‌میکر به‌طور مستقیم AFib را درمان نمی‌کند، اما اگر ضربان قلب شما در حالت عادی خیلی کند باشد یا داروها ضربان را بیش از حد پایین بیاورند، می‌تواند کمک کند. این دستگاه کوچک زیر پوست قرار می‌گیرد و با ارسال پالس‌های الکتریکی، ضربان را تنظیم می‌کند.

انتخاب بهترین مسیر درمانی

فیبریلاسیون دهلیزی بیماری‌ای است که با مدیریت درست، قابل‌کنترل خواهد بود. از داروهای ساده گرفته تا روش‌های پیشرفته مثل ابلیشن، گزینه‌های متنوعی پیش روی شماست. کلید موفقیت، همکاری نزدیک با تیم پزشکی‌تان است. آن‌ها با توجه به شرایط خاص شما، بهترین مسیر را پیشنهاد می‌دهند. پس علائمتان را دقیق شرح دهید، سؤالاتتان را بپرسید و به درمان پایبند باشید. با پیشرفت علم و تکنولوژی، آینده برای کسانی که با AFib زندگی می‌کنند روشن‌تر از همیشه است. در مقاله بعدی، به زندگی روزمره با این بیماری و راه‌های پیشگیری از عوارضش خواهیم پرداخت.

برای آگاهی بیشتر درباره سلامت قلب، کتاب «کاردیو اسمارت ؛ آنچه همه باید در مورد قلب و عروق بدانند» را بخوانید.

بازدیدها: 9