اکوکاردیوگرافی یکی از مهمترین و پرکاربردترین روشهای تصویربرداری قلب در دنیای پزشکی امروز است. این روش غیرتهاجمی با استفاده از امواج صوتی (فراصوت) تصاویری دقیق و زنده از ساختار و عملکرد قلب ارائه میدهد و به پزشکان متخصص قلب کمک میکند تا بیماریهای مختلف قلبی را در مراحل اولیه تشخیص دهند. در کلینیک تخصصی قلب دکتر زهرا سوندرومی، اکوکاردیوگرافی با دستگاههای پیشرفته و توسط متخصص فلوشیپ اکوکاردیوگرافی مجرب انجام میشود تا بالاترین دقت تشخیصی برای بیماران فراهم شود.
در این مقاله قصد داریم به تمام سوالات رایج شما درباره این روش پاسخ دهیم: اکوکاردیوگرافی چیست، اکو قلب چگونه انجام میشود، تفاوت آن با سایر تستها، مدت زمان انجام، میزان درد، نکات آمادهسازی و حتی ایمنی آن در شرایط خاص مانند بارداری یا وجود پروتز سینه.
در این تصویر پزشک با استفاده از پروب اکوکاردیوگرافی قلب بیمار را بررسی میکند و تصویری دقیق از حفرهها و عملکرد قلب روی مانیتور نمایش داده شده است. این صحنه نشاندهنده نحوه انجام اکو و کاربرد تشخیصی آن است.
اکوکاردیوگرافی چیست؟
در این بخش به زبان ساده و کامل توضیح میدهیم که اکوکاردیوگرافی دقیقاً چیست، چگونه کار میکند و چرا به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای تشخیص بیماریهای قلبی شناخته میشود.
تعریف کامل اکوکاردیوگرافی به زبان ساده
اکوکاردیوگرافی در شیراز یا به اختصار «اکو قلب» روشی پیشرفته و غیرتهاجمی برای تصویربرداری از قلب با استفاده از امواج فراصوت است. در این روش، امواج صوتی با فرکانس بالا به سمت قلب فرستاده میشوند و بازتاب آنها توسط دستگاه دریافت و به تصاویر زنده و دقیق تبدیل میگردد. برخلاف تصور برخی افراد، اکوکاردیوگرافی واقعاً یک تست کاملاً بیخطر و بدون درد است که نیازی به اشعه ایکس یا ماده حاجب ندارد. این روش نه تنها اندازه و ضخامت دیوارههای قلب، حفرات و دریچهها را نشان میدهد، بلکه عملکرد پمپاژ قلب و جریان خون داخل عروق و حفرات را نیز بهطور لحظهای ارزیابی میکند. به همین دلیل امروزه به عنوان یکی از اولین و مهمترین ابزارهای تشخیصی در بیماریهای قلبی شناخته میشود.
اکو چگونه تصاویر قلب را ثبت میکند؟
در اکوکاردیوگرافی، دستگاه از یک پروب (ترانسدیوسر) استفاده میکند که هم امواج صوتی را ارسال میکند و هم بازتاب آنها را دریافت مینماید. وقتی این امواج به بافتهای مختلف قلب (عضله، دریچهها، پرده قلب و…) برخورد میکنند، با سرعتها و زوایای متفاوتی بازتاب میشوند. کامپیوتر پیشرفته دستگاه این تفاوتها را تحلیل کرده و تصاویر دوبعدی، سهبعدی و حتی چهاربعدی تولید میکند. در حالت داپلر رنگی، سرعت و جهت جریان خون نیز بهصورت رنگی نمایش داده میشود. این فناوری باعث شده اکو قلب چگونه انجام میشود به یکی از دقیقترین روشهای غیرتهاجمی برای مشاهده قلب در حال کار تبدیل شود.
نمای نمادین از دستگاه اکوکاردیوگرافی کنار برگه نوار قلب که تفاوت این روشها و سایر تستهای تشخیصی قلب را به تصویر میکشد.
تفاوت اکو با نوار قلب و سایر تستهای تشخیصی
بسیاری از بیماران این سوال را میپرسند که تفاوت اکو و الکتروکاردیوگرافی (نوار قلب) چیست و چرا گاهی هر دو تست درخواست میشود؟
تفاوت اکو و الکتروکاردیوگرافی (نوار قلب)
یکی از سوالات رایج بیماران این است که تفاوت اکو و الکتروکاردیوگرافی چیست. نوار قلب فقط فعالیت الکتریکی قلب را روی کاغذ ثبت میکند و اطلاعاتی درباره ریتم و برخی آسیبهای قبلی قلب میدهد، اما هیچ تصویری از ساختار قلب نشان نمیدهد. در مقابل، اکوکاردیوگرافی ساختار فیزیکی قلب، ضخامت دیوارهها، اندازه حفرات، عملکرد دریچهها و قدرت انقباضی قلب را بهطور دقیق نمایش میدهد. به همین دلیل در بسیاری از موارد پزشک هر دو تست را همزمان درخواست میکند تا اطلاعات کاملتری به دست آورد.
تفاوت اکو و تست ورزش
تست ورزش عمدتاً تغییرات نوار قلب را در حین فعالیت بدنی بررسی میکند و بیشتر برای تشخیص تنگی عروق کرونر به کار میرود. اما اکوکاردیوگرافی استرس (Stress Echocardiography) علاوه بر مشاهده تغییرات الکتریکی، تصاویر زنده قلب را در حالت استراحت و اوج فشار نشان میدهد و میتواند نواحی دچار ایسکمی (کاهش خونرسانی) را با دقت بسیار بالا مشخص کند. به همین دلیل در بسیاری از مراکز پیشرفته، اکو استرس به جای تست ورزش معمولی ترجیح داده میشود.
تفاوت اکو و سیتی آنژیو
سوال بسیار رایج بیماران این است که اکو بهتر است یا سیتی آنژیو؟ پاسخ بستگی به هدف تشخیصی دارد. سیتی آنژیو با تزریق ماده حاجب و اشعه ایکس، تصاویر فوقالعاده دقیقی از داخل رگهای کرونر ارائه میدهد، اما اکوکاردیوگرافی بدون اشعه و بدون تزریق است و برای ارزیابی عملکرد دریچهها، عضله قلب، وجود مایع اطراف قلب و بسیاری از بیماریهای ساختاری برتری دارد. معمولاً در بیماران جوان، زنان باردار یا افرادی که نمیخواهند در معرض اشعه قرار گیرند، اکو اولویت دارد.
تفاوت اکو داپلر و اکو معمولی
تفاوت اکو داپلر و معمولی در قابلیت بررسی جریان خون است. اکو معمولی فقط تصاویر ساختاری دوبعدی یا سهبعدی ارائه میدهد، اما اکو داپلر (رنگی و پالسی) سرعت، جهت و آشفتگی جریان خون را نیز نشان میدهد. این ویژگی برای تشخیص تنگی یا نشت دریچهها، سوراخهای مادرزادی قلب، فشار ریوی و بسیاری از بیماریهای دیگر حیاتی است. امروزه تقریباً تمام اکوکاردیوگرافیهای استاندارد بهصورت ترکیبی (۲D + داپلر رنگی + داپلر بافتی) انجام میشوند.
تصویر نشاندهنده بیمار در حال انجام اکوکاردیوگرافی و پزشک در کنار او است. این صحنه، مراحل ساده و بدون درد انجام اکو را به تصویر میکشد
مراحل انجام اکو و نحوه آمادهسازی
آشنایی با مراحل ساده و بدون درد انجام اکوکاردیوگرافی و نکات کوتاه آمادهسازی قبل از تست، به شما کمک میکند با آرامش کامل به کلینیک مراجعه کنید.
قبل از اکو چه کار کنیم؟
آمادهسازی خاصی برای اکوکاردیوگرافی معمولی لازم نیست. تنها توصیههای ساده عبارتند از: لباس راحت و دوتکه بپوشید، از مصرف غذای سنگین ۲-۳ ساعت قبل خودداری کنید (بهخصوص اگر احتمال اکو از راه مری وجود دارد)، جواهرات و اشیاء فلزی را از ناحیه گردن و قفسه سینه خارج کنید و داروهای روزانه خود را طبق روال مصرف نمایید. قبل از اکو چه کار کنیم، واقعاً دغدغه بزرگی نیست؛ اکثر بیماران دقیقاً با همان لباس و وضعیت روزمره میتوانند تست را انجام دهند.
مراحل گامبهگام انجام اکو قلب
1. بیمار روی تخت به پهلوی چپ دراز میکشد.
2. ژل مخصوص روی قفسه سینه مالیده میشود.
3. متخصص پروب را در نقاط مختلف قفسه سینه حرکت میدهد و تصاویر را ثبت میکند.
4. گاهی از بیمار خواسته میشود نفس خود را حبس کند یا موقعیت بدن را کمی تغییر دهد.
5. در نهایت تصاویر ذخیره و تحلیل میشوند.
اکو چند دقیقه طول میکشد؟
یک اکوکاردیوگرافی استاندارد معمولاً بین ۳۰ تا ۴۵ دقیقه طول میکشد. در موارد پیچیدهتر یا وقتی اکو استرس یا اکو از راه مری انجام میشود، ممکن است تا ۶۰ دقیقه نیز ادامه یابد. اکو چند دقیقه طول میکشد، به تجربه متخصص و همکاری بیمار هم بستگی دارد؛ هرچه بیمار آرامتر باشد و دستورات تنفسی را بهتر اجرا کند، زمان کوتاهتر خواهد بود.
آیا اکو درد دارد؟
خیر، اکو درد ندارد. تنها حس بیمار کمی فشار ملایم پروب روی قفسه سینه و سردی ژل است. در افرادی که بین دندههایشان حساسیت دارند ممکن است کمی ناراحتی موقتی احساس شود، اما این حس اصلاً قابل مقایسه با درد نیست و بعد از چند ثانیه برطرف میگردد. هیچ سوزن، تزریق یا برشی در کار نیست.
این تصویر شماتیک، ایمنی اکوکاردیوگرافی را در شرایط مختلف نشان میدهد و پاسخ به نگرانیهای رایج درباره انجام اکو برای زنان باردار، افراد چاق، دارندگان پروتز سینه یا ایمپلنت قلبی را ارائه میکند. همچنین تاکید میکند که انجام مکرر اکو معمولاً خطری ندارد.
ایمنی اکو و شرایط خاص
در این بخش به تمام نگرانیهای رایج شما پاسخ میدهیم: آیا اکو برای زنان باردار، افراد چاق، دارندگان پروتز سینه یا ایمپلنت قلبی ایمن است و آیا انجام مکرر آن ضرری دارد؟
ایمنی اکو در بارداری
اکوکاردیوگرافی در دوران بارداری کاملاً ایمن است و هیچ اشعهای ندارد. حتی برای بررسی قلب جنین (اکوکاردیوگرافی جنین) نیز از همان امواج صوتی بیخطر استفاده میشود. در کلینیک دکتر سوندرومی مادران بارداری که خودشان مشکل قلبی دارند، با بالاترین دقت و حساسیت اکو میشوند.
موارد منع انجام اکو
تقریباً هیچ منع مطلقی برای اکوکاردیوگرافی از روی قفسه سینه وجود ندارد. تنها در اکو از راه مری (TEE) در بیمارانی که زخم فعال گوارشی، خونریزی شدید دستگاه گوارش فوقانی یا مشکل بلع شدید دارند با احتیاط یا منع موقت مواجه میشویم. در بقیه موارد، موارد منع انجام اکو بسیار نادر است.
آیا انجام مکرر اکو ضرر دارد؟
خیر. چون اکوکاردیوگرافی هیچ اشعه ایونیزان یا ماده حاجبی ندارد، انجام مکرر آن (حتی چند بار در ماه) کاملاً بیخطر است. در بیمارانی که نارسایی قلب، دریچه مصنوعی یا کاردیومیوپاتی دارند، گاهی هر ۶ ماه یکبار اکو درخواست میشود و این موضوع هیچ عارضهای به دنبال ندارد.
اکو در بیماران چاق یا دارای پروتز سینه
اکو برای بیماران چاق گاهی چالشبرانگیز است، اما با دستگاههای جدید و پروبهای فرکانس پایین، تصاویر قابل قبولی به دست میآید. در مورد پروتز سینه نیز، تأثیر پروتز سینه بر اکو بسته به نوع و محل پروتز (زیر عضله یا روی عضله) متفاوت است، اما متخصصین با تجربه با استفاده از پنجرههای جانبی و تغییر زاویه پروب، تصاویر باکیفیت تهیه میکنند. همچنین اکو ایمن برای ایمپلنت قلبی (پیسمیکر و دفیبریلاتور) است و هیچ تداخلی ایجاد نمیکند.
این تصویر شماتیک، نحوه عملکرد اکوکاردیوگرافی را نشان میدهد؛ امواج صوتی از پروب به قلب ارسال و بازگشت آن به دستگاه باعث تشخیص دقیق ساختار و عملکرد قلب میشود و دقت بالای این روش را برای تشخیص بیماریهای قلبی نشان میدهد.
دقت اکو قلب برای تشخیص
دقت اکوکاردیوگرافی در دستان یک متخصص با تجربه بسیار بالاست. برای مثال:
– تشخیص تنگی یا نارسایی دریچهها: بیش از ۹۵٪
– تشخیص کاردیومیوپاتی و نارسایی قلب: بالای ۹۰٪
– تشخیص مایع اطراف قلب یا تودههای قلبی: نزدیک به ۱۰۰٪
در کلینیک تخصصی قلب دکتر زهرا سوندرومی، تمامی اکوکاردیوگرافیها توسط خود ایشان انجام و تفسیر میشود تا بالاترین دقت تشخیصی تضمین شود.
اکوکاردیوگرافی قلب در شیراز یکی از ارزشمندترین ابزارهای تشخیصی در پزشکی قلب است که بدون درد، بدون اشعه و با دقت بسیار بالا اطلاعات حیاتی از عملکرد و ساختار قلب در اختیار پزشک قرار میدهد. اگر پزشک برای شما اکو درخواست کرده، نگران نباشید؛ این تست کاملاً ایمن، سریع و بدون عارضه است.
در کلینیک تخصصی قلب دکتر زهرا سوندرومی با استفاده از جدیدترین دستگاههای اکوکاردیوگرافی سهبعدی و داپلر رنگی، بهترین کیفیت تصویربرداری و دقیقترین تشخیص برای شما فراهم شده است.
مقالات مرتبط :
اکوکاردیوگرافی در شیراز | کلینیک تخصصی قلب و عروق دکتر زهرا سوندرومی
تفسیر تخصصی نتایج اکوکاردیوگرافی – فهم گزارش اکو قلب به زبان ساده
بیماریهای قابل تشخیص با اکوکاردیوگرافی – نقش اکو در تشخیص مشکلات قلبی
مزایا و کاربردهای اکوکاردیوگرافی | کلینیک تخصصی قلب دکتر زهرا سوندرومی
عوارض و محدودیتهای اکوکاردیوگرافی قلب | آیا اکو خطر دارد؟
سوالات پرتکرار درباره اکوکاردیوگرافی | کلینیک دکتر زهرا سوندرومی
بازدیدها: 5
