آپنه خواب یکی از اختلالات رایج و در عین حال پیچیده در سلامت انسان است که می‌تواند اثرات گسترده‌ای بر کیفیت زندگی و سلامت عمومی داشته باشد. آپنه خواب یک اختلال جدی است که طی آن تنفس فرد در حین خواب متوقف یا بسیار سطحی می‌شود. این وقفه‌ها معمولاً بین 10 تا 20 ثانیه طول می‌کشند و ممکن است در هر ساعت تا 30 بار یا بیشتر تکرار شوند. آپنه خواب در دو نوع اصلی طبقه‌بندی می‌شود:

• آپنه انسدادی خواب (OSA)

• آپنه مرکزی خواب (CSA)

در این مقاله، به بررسی کامل علل، علائم، روش‌های تشخیص و درمان این اختلال خواهیم پرداخت.

آپنه انسدادی خواب (OSA) چیست؟

آپنه انسدادی خواب زمانی رخ می‌دهد که عضلات گلو در حین خواب بیش از حد شل می‌شوند و مسیر هوایی را مسدود می‌کنند. این انسداد باعث کاهش یا توقف کامل تنفس می‌شود که معمولاً با خرناس بلند، کاهش سطح اکسیژن خون و اختلال در چرخه خواب همراه است.

علل و عوامل خطر آپنه انسدادی خواب

1. عوامل ژنتیکی: سابقه خانوادگی آپنه خواب می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.

2. اضافه وزن: چربی اضافی در ناحیه گردن می‌تواند فشار روی مجاری هوایی را افزایش دهد.

3. آناتومی غیرمعمول: ساختار غیرطبیعی فک، زبان بزرگ یا لوزه‌های بزرگ می‌تواند منجر به انسداد مجاری هوایی شود.

4. سن: این اختلال در افراد میانسال و سالمندان شایع‌تر است.

5. جنسیت: مردان بیشتر از زنان در معرض آپنه انسدادی خواب قرار دارند، اگرچه زنان نیز پس از یائسگی در معرض خطر بیشتری هستند.

آپنه مرکزی خواب (CSA) چیست؟

بر خلاف آپنه انسدادی خواب، در آپنه مرکزی خواب مغز قادر به ارسال سیگنال‌های مناسب برای کنترل تنفس نیست. این اختلال معمولاً با بیماری‌های زمینه‌ای نظیر نارسایی قلبی یا سکته مغزی مرتبط است.

علائم شایع آپنه مرکزی خواب

• وقفه‌های تنفسی بدون خرناس

• احساس خفگی یا تنگی نفس شبانه

• خواب آلودگی شدید روزانه

• سردردهای صبحگاهی

• بی‌خوابی یا بیدار شدن مکرر در طول شب

عوارض آپنه خواب

آپنه خواب می‌تواند منجر به مشکلات جدی و تهدیدکننده زندگی شود، از جمله:

• بیماری‌های قلبی و عروقی: کاهش اکسیژن در خون باعث آسیب به پوشش داخلی شریان‌ها می‌شود که می‌تواند خطر آترواسکلروز و انسداد شریان‌های کرونر را افزایش دهد.

• حمله قلبی: افراد مبتلا به آپنه خواب درمان‌نشده دو برابر بیشتر در معرض خطر حمله قلبی هستند

• دیابت نوع ۲: ارتباط قوی بین آپنه خواب و مقاومت به انسولین گزارش شده است.

• اختلالات شناختی: کاهش حافظه، تمرکز و توانایی‌های شناختی.

• افزایش خطر حوادث: خواب‌آلودگی روزانه می‌تواند منجر به حوادث رانندگی یا کاری شود.

• فشار خون بالا: در حالت طبیعی، فشار خون هنگام خواب کاهش می‌یابد. اما در افراد مبتلا به آپنه خواب، فشار خون می‌تواند در طول شب 10 تا 20 درصد افزایش یابد.

• فیبریلاسیون دهلیزی (AFib): احتمال ابتلا به AFib در افراد مبتلا به آپنه خواب چهار برابر بیشتر است.

• سکته مغزی: آپنه خواب می‌تواند خطر سکته مغزی را افزایش دهد.

روش‌های تشخیص آپنه خواب

تشخیص آپنه خواب نیازمند ارزیابی‌های تخصصی و دقیق است. برخی از روش‌های رایج عبارتند از:

• معاینه فیزیکی: پزشک متخصص با بررسی بینی، گلو و دهان می‌تواند شواهدی از انسداد راه هوایی را شناسایی کند.

• مطالعه خواب “پلی‌سومنوگرافی” (PSG): این آزمایش در یک مرکز خواب یا بیمارستان انجام می‌شود و شامل اندازه‌گیری موارد زیر است:

1. 1. 1. الگوهای تنفسی.

      2. ضربان قلب.

      3. فعالیت مغزی و حرکات چشم.

      4. سطح اکسیژن خون.

      5. حرکات عضلات.

• اکوکاردیوگرافی: به‌ویژه در افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی برای بررسی اثرات آپنه خواب بر قلب استفاده می‌شود.

راهکارهای درمانی آپنه خواب

درمان آپنه خواب بسته به شدت بیماری و عوامل زمینه‌ای می‌تواند متفاوت باشد.

درمان‌های غیرجراحی

تغییر سبک زندگی:

• • کاهش وزن: کاهش وزن می‌تواند به کاهش انسداد راه هوایی کمک کند.

  • ورزش منظم: ورزش می‌تواند تجمع مایعات در پاها را کاهش داده و علائم آپنه خواب را بهبود بخشد.

  • خوابیدن به پهلو و ایجاد الگوی خواب منظم

  • ترک سیگار.

  • کنترل علائم آلرژی یا آسم

دستگاه‌های تنفسی:

• • CPAP (فشار مثبت مداوم راه هوایی): یکی از مؤثرترین روش‌ها برای درمان OSA. این دستگاه با ارسال جریان هوای ملایم به باز نگه داشتن راه هوایی کمک می‌کند.

  • BiPAP (فشار مثبت دو سطحی): برای بیماران با نیازهای خاص.

دارودرمانی:

در آپنه مرکزی خواب، داروهایی که تحریک تنفسی را افزایش می‌دهند، ممکن است مفید باشند.

درمان‌های جراحی

1. جراحی انسدادی مجاری هوایی: برداشتن لوزه‌ها یا کوچک کردن بافت‌های اضافی.

2. جراحی اصلاح فک: برای افزایش فضای مجاری هوایی.

3. ایمپلنت‌های محرک عصبی: یک روش جدید برای کنترل عضلات گلو.

برای مدیریت بهتر این اختلال، همکاری میان متخصصان قلب، ریه و خواب ضروری است. به‌ویژه در بیمارانی که آپنه خواب با بیماری‌های قلبی همراه است، پزشکان باید از تکنیک‌های پیشرفته نظیر اکو داپلر بافتی و اکو سه‌بعدی استفاده کنند تا بهترین برنامه درمانی طراحی شود.

آپنه خواب، فراتر از یک اختلال خواب، تهدیدی برای سلامت عمومی و قلبی است. با تشخیص به موقع و درمان مناسب، می‌توان کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشید و از عوارض جدی آن جلوگیری کرد.

برای آگاهی بیشتر درباره سلامت قلب، کتاب «کاردیو اسمارت ؛ آنچه همه باید در مورد قلب و عروق بدانند» را بخوانید.

بازدیدها: 36