بازتوانی قلبی (Cardiac Rehabilitation) یکی از مؤثرترین راه‌ها برای بهبود سلامت قلب و کاهش خطر مشکلات جدی مثل حمله قلبی یا مرگ زودرس است. تحقیقات نشان می‌دهند که این برنامه می‌تواند تا ۳۰ درصد حوادث مرگبار قلبی را کاهش دهد و احتمال مرگ‌ومیر را تا ۲۵ درصد پایین بیاورد. با این حال، یک سؤال ذهن را مشغول می‌کند : اگر بازتوانی قلبی این‌قدر مفید است، چرا بسیاری از کسانی که به آن نیاز دارند ازش استفاده نمی‌کنند؟ در کلینیک تخصصی دکتر زهرا سوندرومی، ما هر روز با این واقعیت روبه‌رو هستیم و تلاش می‌کنیم این شکاف را پر کنیم. در این مقاله، به بررسی چالش‌های اصلی و راهکارهای عملی برای دسترسی به این برنامه حیاتی می‌پردازیم.
واقعیتی تلخ: آمار چه می‌گویند؟
بیایید با چند عدد شروع کنیم که شاید تعجب‌آور باشند. طبق یک مطالعه اخیر، ۱ نفر از هر ۳ بیمار واجد شرایط برای بازتوانی قلبی از پزشک خود ارجاع دریافت نمی‌کند. حتی وقتی ارجاع داده می‌شوند، فقط ۱ نفر از هر ۴ نفر واقعاً در برنامه شرکت می‌کند. این یعنی تعداد زیادی از افرادی که می‌توانند از این برنامه سود ببرند، به دلایل مختلف از آن محروم می‌مانند. اما چرا این اتفاق می‌افتد؟ پاسخ به این سؤال چند لایه است و ترکیبی از مسائل سیستمی، شخصی و اجتماعی را در بر می‌گیرد.
چالش‌های اصلی: چه چیزی مانع می‌شود؟
-
عدم ارجاع توسط پزشک
یکی از بزرگ‌ترین موانع این است که بسیاری از بیماران اصلاً از وجود بازتوانی قلبی مطلع نمی‌شوند. گاهی پزشکان به دلیل مشغله زیاد، عدم آگاهی از فواید برنامه یا تصور اینکه بیمار به آن نیاز ندارد، ارجاع نمی‌دهند. مثلاً ممکن است فکر کنند بیمار به دلیل سن بالا یا شرایط خاص، نمی‌تواند در برنامه شرکت کند. اما حقیقت این است که بازتوانی قلبی برای طیف وسیعی از افراد، از جوان‌ترها تا سالمندان، قابل تنظیم و مفید است.
-
آگاهی کم بیماران
خیلی‌ها نمی‌دانند بازتوانی قلبی چیست یا چه کمکی به آن‌ها می‌کند. برای کسی که تازه از بیمارستان مرخص شده و با عوارض یک حمله قلبی یا جراحی قلب دست‌وپنجه نرم می‌کند، شاید این برنامه فقط یک اصطلاح عجیب به نظر بیاید. بدون توضیح شفاف از طرف تیم پزشکی، انگیزه‌ای برای پیگیری هم شکل نمی‌گیرد.
-
مشکلات لجستیکی
فرض کنید ارجاع دریافت کرده‌اید، اما مرکز بازتوانی از محل زندگی‌تان دور است، یا برنامه با ساعت کاری‌تان تداخل دارد. هزینه‌های حمل‌ونقل، نبود وسیله نقلیه شخصی یا حتی مسئولیت‌های خانوادگی مثل مراقبت از بچه‌ها می‌تواند مانع بزرگی باشد. در ایران، این چالش‌ها به‌خصوص در شهرهای بزرگ که ترافیک و فاصله‌ها نقش دارند، پررنگ‌تر می‌شوند.
-
ترس و تردید
بعد از یک مشکل قلبی، طبیعی است که احساس ترس یا ضعف کنید. خیلی‌ها نگرانند که ورزش کردن در این شرایط خطرناک باشد یا فکر می‌کنند بدن‌شان تحملش را ندارد. این تردیدها، به‌ویژه بدون حمایت و تشویق کافی، باعث می‌شود از خیر بازتوانی بگذرند.
-
پوشش بیمه و هزینه‌ها
هرچند بازتوانی قلبی در بسیاری از کشورها تحت پوشش بیمه است، اما در برخی موارد، هزینه‌های جانبی مثل رفت‌وآمد یا ادامه برنامه در فاز سوم (بعد از ۱۲ هفته) ممکن است برای بعضی بیماران سنگین باشد.
-
مثال تجربی از مراجعین
یکی از مراجعین کلینیک ما، پس از جراحی تعویض دریچه قلب، هیچ اطلاعی از بازتوانی قلبی نداشت. پزشک معالجش به او گفته بود استراحت کند و داروهایش را مصرف کند، اما صحبتی از این برنامه نشده بود. وقتی یکی از آشنایانش درباره خدمات کلینیک دکتر سوندرومی به او گفت، با تردید تماس گرفت. بعد از یک جلسه مشاوره و انجام اکوکاردیوگرافی برای بررسی وضعیت قلبش، تصمیم گرفت برنامه را امتحان کند. او حالا می‌گوید: «اگر خودم دنبالش نمی‌رفتم، شاید هیچ‌وقت نمی‌فهمیدم چقدر می‌تونه حالم رو بهتر کنه.»
راهکارها: چطور این موانع را پشت سر بگذاریم؟
حالا که چالش‌ها را می‌شناسیم، بیایید ببینیم چطور می‌شود آن‌ها را حل کرد. چه به‌عنوان بیمار، چه به‌عنوان یکی از عزیزانش، این قدم‌ها می‌تواند تفاوت بزرگی ایجاد کند:
-
خودتان درخواست کنید
اگر اخیراً مشکل قلبی داشته‌اید، منتظر نمانید تا پزشک پیشنهاد بدهد. از او بپرسید: «آیا بازتوانی قلبی برای من مناسب است؟» در کلینیک ما، با ابزارهایی مثل تست ورزش و هولتر نوارقلب، دقیقاً بررسی می‌کنیم که آیا این برنامه برای شما مفید است یا نه. این سؤال ساده می‌تواند در را به روی یک فرصت بزرگ باز کند.
-
اطلاعات جمع کنید
کمی تحقیق کنید یا با کلینیک دکتر سوندرومی تماس بگیرید. ما اینجا هستیم تا توضیح دهیم این برنامه چطور کار می‌کند و چه فوایدی برای شما دارد. آگاهی، اولین قدم برای تصمیم‌گیری درست است.
-
زمان‌بندی را تنظیم کنید
اگر رفت‌وآمد یا برنامه شلوغ مانع است، با تیم بازتوانی صحبت کنید. در کلینیک ما، تلاش می‌کنیم جلسات را طوری تنظیم کنیم که با زندگی روزمره‌تان سازگار باشد. حتی می‌توانید از خدمات ارزیابی مثل ABI (شاخص مچ‌پا به بازو) استفاده کنید تا بدون نیاز به جلسات مکرر، وضعیت‌تان بررسی شود.
-
ترس را کنار بگذارید
بازتوانی قلبی تحت نظارت دقیق متخصصین انجام می‌شود. در هر جلسه، فشارخون، ضربان قلب و سطح اکسیژن شما چک می‌شود تا مطمئن شویم همه‌چیز ایمن است. این برنامه برای قوی‌تر کردن شما طراحی شده، نه برای تحت فشار گذاشتن‌تان.
-
از حمایت اطرافیان کمک بگیرید
خانواده و دوستان می‌توانند مشوق بزرگی باشند. از آن‌ها بخواهید همراه‌تان بیایند یا در کارهای روزمره کمک کنند تا وقت بیشتری برای جلسات داشته باشید.
نقش کلینیک تخصصی دکتر سوندرومی
ما در کلینیک‌مان متعهدیم که این شکاف را کم کنیم. با خدماتی مثل اکو داپلر رنگی و نوارقلب ، ابتدا وضعیت قلب شما را به‌طور کامل ارزیابی می‌کنیم. سپس، با یک تیم حرفه‌ای از پزشکان، پرستاران و متخصصین بازتوانی، برنامه‌ای شخصی‌سازی‌شده برایتان طراحی می‌کنیم. هدف ما این است که نه‌تنها قلب‌تان را قوی‌تر کنیم، بلکه اعتمادبه‌نفس و امید را هم به زندگی‌تان برگردانیم.
یک قدم کوچک ، یک تغییر بزرگ
بازتوانی قلبی فقط یک برنامه نیست؛ یک فرصت برای بازسازی زندگی‌تان است. اگر واجد شرایط هستید، نگذارید موانع جلویتان را بگیرند. با یک سؤالم ساده از پزشک‌تان شروع کنید یا با ما در کلینیک تماس بگیرید. این می‌تواند همان جرقه‌ای باشد که سلامت قلب‌تان را برای سال‌ها تضمین می‌کند.در مقاله های آتی ، به دنیای تمرینات بازتوانی قلبی می‌رویم و قدم‌به‌قدم بررسی می‌کنیم که چطور از پیاده‌روی ساده تا وزنه‌برداری، می‌توانید قلب‌تان را تقویت کنید.
برای آگاهی بیشتر درباره سلامت قلب، کتاب «کاردیو اسمارت ؛ آنچه همه باید در مورد قلب و عروق بدانند» را بخوانید.
بازدیدها: 10
